Vai trò Tổ khúc Carmen

  • Để biểu diễn vở opera Carmen thật khó khăn, vì đây vừa là kịch, vừa có hát, vừa có múa theo nhạc. Thêm vào đó, ngoài dàn nhạc ít nhất khoảng 40 người, còn cần phải có khoảng 100 ca sĩ và vũ công nam nữ, các vai phụ (trẻ em, người lùn,quần chúng), chưa kể lời ca phải làm cho khán giả hiểu được (nhất là ngoài nước Pháp) và trang trí sân khấu hoặc cảnh diễn ngoài trời phù hợp. Khó khăn nhất là tìm được những người đóng vai chính phải vừa là danh ca, lại vừa phải có ngoại hình ít nhiều phù hợp với nhân vật, cộng thêm tài năng diễn xuất của một vai kịch và thậm chí của diễn viên múa. Đặc biệt khó là chọn được người đóng vai Carmen, nên những ai diễn thành công vai này đều rất nổi tiếng, như nghệ sĩ Pháp Célestine Galli-Marié, nghệ sĩ Mĩ Rosabel Morrison v.v. Tuy nhiên, để biểu diễn tổ khúc Carmen thì đơn giản hơn nhiều. Chính vì vậy, nhiều người không hề biết đến opera Carmen, nhưng qua tổ khúc Carmen mà lại biết các giai điệu của vở kịch này. Hiện tượng này khá phổ biến và minh chứng cho vai trò phổ cập âm nhạc của tổ khúc Carmen.
  • Biểu diễn thành công toàn bộ tổ khúc là niềm tự hào của một dàn nhạc và mỗi nghệ sĩ tham gia. Nhiều cơ sở đào tạo nhạc công chuyên nghiệp trên thế giới đã chọn biểu diễn tổ khúc này làm đề thi tốt nghiệp hoặc chủ đề thi quốc gia, như ở Ba Lan [11], ở Hoa Kỳ (chẳng hạn như Youth Repertory Orchestra)[12] v.v. Biểu diễn thành công từng phần của tác phẩm này bằng độc tấu nhạc cụ cũng thể hiện trình độ của mỗi soloist.
  • Các phóng tác lấy chủ đề từ tổ khúc này khá nhiều, như khúc Aragonaise được Pablo de Sarasate dùng trong Carmen Fantasy (khúc cuồng tưởng) của mình cho vĩ cầm và dàn nhạc; nhà soạn nhạc điện ảnh người Mỹ gốc Đức Franz Waxman đã sáng tác một tác phẩm tương tự là Carmen Fantasie (năm 1946).
  • Lấy từ tổ khúc một hoặc nhiều bản nhạc để biểu diễn độc tấu, song tấu v.v là việc rất phổ biến trong giới âm nhạc qua các cuộc công diễn ngoài trời hay thính phòng. Nhiều nghệ sĩ đã biểu diễn trích đoạn tổ khúc hoặc phóng tác và biến tấu (variation) từ tác phẩm này. Chẳng hạn, riêng khúc Intermezzo được nhiều nghệ sĩ nổi tiếng thế giới biểu diễn bằng nhiều nhạc cụ khác nhau: sáo các loại, cla-ri-nét, vĩ cầm v.v.
  • Ở Việt Nam, nhiều người yêu âm nhạc đã biết vở tổ khúc ba-lê Carmen (Carmen suite ballet của nhà hát Lớn Moskva, công diễn lần đầu năm 1967) do nghệ sĩ ba-lê người CubaAlberto Alonso dàn dựng phần múa. Phần nhạc của tổ khúc này do nhạc sĩ Nga Rodion Shchedrin (Родион Щедрин) biên soạn rất sáng tạo, nhưng cũng dựa trên âm nhạc này của Bizet-Guiraud.[13] Vào thời kì vở ba-lê này mới xuất hiện, nước ta hồi đó khó khăn chồng chất, chưa có mạng internet đã đành mà đến TV cũng không, nhưng nhiều người Việt ưa thích vở nhạc-vũ kịch này vẫn lắng nghe nhạc của tổ khúc và bình luận của nhạc sĩ Nguyễn Xinh về tác phẩm đó qua đài phát thanh Việt Nam.[14] Gần đây, nghệ sĩ nhân dân Kim Quy đã dàn dựng vở ba-lê này.[15]

Nhạc giao hưởng nói chung và tổ khúc Carmen nói riêng là "món ăn tinh thần" quý cho tất cả những ai yêu âm nhạc, không chỉ đơn thuần giúp người ta giảm bớt căng thẳng trong thời đại công nghiệp đầy STRESS ngày nay, mà còn giúp người ta thêm hiểu biết về thể loại âm nhạc thường được gọi nôm na là dòng "âm nhạc bác học" này.

Mỗi sản phẩm quý giá của trí tuệ con người - dù chỉ là một câu nói cho đến các tác phẩm văn hoá hoặc những khám phá khoa học vĩ đại - không chỉ có sức trường tồn mà còn có thể vượt qua nhiều rào cản để lan toả trên thế giới. Tổ khúc Carmen là một sản phẩm như thế.

Liên quan

Tổ Tổng cục Tình báo, Quân đội nhân dân Việt Nam Tổng thống Hoa Kỳ Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc Tổng cục Kỹ thuật, Quân đội nhân dân Việt Nam Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Tổ chức Thương mại Thế giới Tổng công ty Công nghiệp Tàu thủy Tổn thất nhân mạng trong Chiến tranh Việt Nam Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng (Việt Nam)